Քիմիա

   Ազոտական թթու

Ազոտական թթու, քիմիական բանաձևն է (HNO3), խիստ անկայուն և պայթունավտանգ նյութ է, ուժեղ միահիմն թթու: Պինդ ազոտական թթուն ունի երկու տարաձևություն՝ մոնոկլինային և ռոմբիկ բյուրեղացանցով։ Ջրի հետ խառնվում է ցանկացած հարաբերությամբ։ Ջրային միջավայրում համարյա ամբողջությամբ դիսոցվում է իոնների: Ջրի հետ փոխազդում է 68,4% և 120°C ջերմաստիճանային պայմաններում և մթնոլորտային ճնշման տակ։ Հայտնի են երկու բյուրեղահիդրատներ՝ մոնոհիդրատ (HNO3·H2O) և եռհիդրատ (HNO3·3H2O)։Ազոտական թթուն գրգռող հոտով, հեղձուցիչ, սուր հոտով, անգույն, օդում ծխացող հեղուկ է։ Ուժեղ թթու է և օժտված թթուներին բնորոշ հատկություններով։ Փոխազդում է հիմնային օքսիդների, հիմքերի, աղերի, ամոնիակի հետ։ Ազոտական թթուն ուժեղ օքսիդիչ է. փոխազդում է զանազան վերականգնիչների հետ։ Ընդ որում՝ օքսիդիչ ուժը կախված է թթվի լուծույթի կոնցենտրացիայից, օգտագործում են «նոսր» և «խիտ» թթուները։                                    








 9-րդ  դաս.    Ամփոփիչ  թեստ-3

                              Թեմաներ`  «Հալոգեններ»,  «Թթվածին»,   «Ջրածին»                            -1-

                                Յուրաքանչյուր  առաջադրանքը  0.5  միավոր  է

Ո՞ր  շարքում  են  նյութերը  ներկայացված  ըստ  մարդու  օրգանիզմում  դրանց 

զանգվածային  բաժնի  նվազման.         

  1)  ածխաջրեր, ջուր, սպիտակուցներ, ճարպեր

          2)  սպիտակուցներ, ջուր, ճարպեր, ածխաջրեր

          3)  սպիտակուցներ, ածխաջրեր, ջուր, ճարպեր

          4)  ջուր, սպիտակուցներ, ճարպեր, ածխաջրեր

2.  Սովորական պայմաններում  ո՞ր  շարքի  բոլոր  նյութերն  են  գազեր. 

        1)  կալիումի ֆտորիդ,  յոդ,  ջուր

        2)  կերակրի  աղ, սոդա,  կավիճ

        3)  քլոր, ածխաթթու  գազ,  թթվածին

        4)  կարմիր ֆոսֆոր,  օզոն, բրոմ 

3.  Ո՞ր քիմիական   տարրի  ատոմներն  են  առկա  թվարկված  բոլոր  նյութերի     

     բաղադրության  մեջ. նատրիումի  հիդրօքսիդ,  օզոն, ածխածնի (IV) օքսիդ, ջուր,      

   ազոտական  թթու,  մագնեզիումի օքսիդ, ջրածնի  պերօքսիդ.

1)   ջրածին                       2)  թթվածին                        3)  քլոր                   4)  ածխածին

4.  Պարբերական համակարգի  ո՞ր  խմբում  և  ո՞ր  ենթախմբում   են  գտնվում  հալոգենները.

     1)  V և  երկրորդական                                           3)  lV  և  գլխավոր

     2)  Vll  և  գլխավոր                                                  4)  Vl  և  երկրորդական

5.  Հետևյալ  պնդումներից  որո՞նք  են  ճիշտ.

     ա)  քլորաջրում  քլորի  մոտ 30%-ը  փոխազդում  է  ջրի  հետ

     բ)  բրոմաջրում  և  յոդաջրում  հալոգենները  հիմնականում  մոլեկուլային  ձևով  են

    գ)  հալոգենների  լուծելիությունը  ջրում  մեծանում  է Cl2 – Br2 – I2   շարքում

       1)   ա, գ                         2)  ա, բ, գ                          3) բ, գ                                4) ա,բ    

Քանի՞ էլեկտրոն է  առկա  հիմնական  վիճակում  գտնվող  17  կարգաթվով  տարրի  ատոմի

վալենտային  շերտում.

1)  4                                                                      2) 1,806 . 1024                      3)   7                                 4)  5

7.  Երկրագնդի կեղևում թթվածնի   և  սիլիցիումի   զանգվածային  բաժինները   հավասար  

     են  0,48  և  0,28, համապատասխանաբար:     

    Եկրակեղևում  թթվածնի  ատոմների  թիվը  քանի՞ անգամ   է  մեծ  սիլիցիումի   

    ատոմների  թվից.  

     1)   2                                2) 2,5                              3) 3                                  4) 4  

                                                                          -2-      

8. Քա՞նի  զույգ  էլեկտրոն  է  պատկերվում   քլորի  մոլեկուլի  էլեկտրոնային  բանաձևում.    

     1)  7                                2)  14                                3)  10                             4)  2

9. Քանի՞ լրիվ  լրացված  էլեկտրոնային  թաղանթներ  ունեն  հետևյալ  տարրերից   

   յուրաքանչյուրը` O,  Cl,  Br,  I:  Պատասխանում  թվերի  համապատասխան  շարքն  է.

1)  2,2, 3, 4                   2)  1,2, 3, 3                           3)  1,2,4,4                           4)  2,3,4,5

10. Ո՞ր  պնդումներն  են  ճիշտ  աղաթթվի  համար.

ա)   ջրային  լուծույթում  դիսոցված  է                               

բ)   դրա  աղերը  կոչվում  են  քլորիդներ

       գ)   փոխազդում  է  հիմքերի  հետ

       դ)  լակմուսը  ներկում  է  կապույտ

       ե)  ակտիվ  մետաղների  հետ  փոխազդելիս  անջատվում  է  ջրածին

       զ)  չի  փոխազդում  հիմնային  օքսիդների  հետ

      1)  ա, բ, գ, դ                      2)  բ, գ, դ, ե                            3)   ա, բ, գ, ե                        4)  գ, դ, ե, զ

11.   Հետևյալ բանաձևերով  ո՞ր  ջուրն  է  բնության  մեջ  առավել  տարածված.

1)  T217O                                                                2)   D216O                                3)   H216O                            4)  T218O

12. Որքա՞ն է  թթվածին   տարրի  զանգվածային  բաժինը (%)  ծանր  ջրում` D2O  մոլեկուլում.

1)  25                           2)   29,4                                  3)  70,6                              4)  80

13. Լաբորատորիայում օզոն ստանալու նպատակով   փակ  անոթում   գտնվող   թթվածինը   

      ենթարկել  են  էլեկտրական պարպման,         

     ինչպե՞ս  է  փոխվում  անոթում  գտնվող   գազի  զանգվածը.                                                       

   1)  չի  փոխվել             2) մեծացել  է  1,5 անգամ        3) պակասել  է              4) մեծացել  է  աննշան

14. Օզոնը հայտնաբերում են  այն  անցկացնելով  կալիումի  յոդիդի  ջրային  լուծույթով, ըստ 

      հետևյալ  ռեակցիայի     KI  +  O3  + H2O  =  O2  +  I2  + KOH      Հավասարեցրեք  ռեակցիան,

      որքա՞ն  է  ռեակցիայի   հավասարման  գործակիցների  գումարային  թիվը.

   1)   5                           2)  8                                     3)   3                                 4)  10

15. Քանի՞ մոլեկուլ է  պարունակվում  ջրի  մեկ  լիտրում(ρ=1գ/մլ).

1) 6,02 • 1023                 2)  3,35 • 1024                        3)  3,34 • 1025                                         4)  3,35 • 1023  

16.  Ի՞նչ զանգվածով (գ) նստվածք  կգոյանա  5,85 գ  NaCl-ի և     

      ավելցուկով  վերցրած  արծաթի  նիտրատի  փոխազդեցությունից.

     1)  14,35                        2)  287                              3)   36                           4)  574    

                                                                        -3-

17.  Ջրածինը խառնել  են  օդին  և  այրել: Ստացվել  է  9 գ  ջուր: Ի՞նչ  ծավալով (լ)  

       ջրածին  են  խառնել  օդին.   

     1)  6,72                          2)  11,2                                 3)  22,4                          4)  5,66

18.  ա) Ո՞ր  զույգ  նյութերի  փոխազդեցության  դեպքում  ջրածին  կանջատվի.

            1) խիտ ծծմբական թթու և ցինկ

            2) .նոսր ազոտական թթու և պղինձ

            3)  խիտ աղաթթու և արծաթ

            4)  նոսր ծծմբական թթու և ալյումին

բ)  Գրել ռեակցիայի հավասարումը______________

գ) Քանի՞ լիտր  ջրածին  կանջատվի, եթե  վերցվել  է  1մոլ  մետաղ.

                                                                                                                             Հաջողություն

                                        9-րդ  դաս.    Ամփոփիչ  թեստ-3

                              Թեմաներ`  «Հալոգեններ»,  «Թթվածին»,   «Ջրածին»                            -1-

                                

Ջուր

Ջուր, անօրգանական միացություն, ջրածնի օքսիդ, քիմիական բանաձևը՝ Н2O։ Ջուրը բնության ամենատարածված նյութն է, բնության մեջ հանդիպում է պինդ, հեղուկ, գազային վիճակներում։ Կազմում է կենդանի օրգանիզմների բաղադրության 2/3 մասը։Ջրի մոլեկուլն ունի անկյունային կառուցվածք՝ HOH անկյունը կազմում է 104.5°, բևեռային մոլեկուլ է։ OH կապը խիստ բևեռային կապ է, որի հետևանքով ջրի մոլեկուլների միջև առաջանում է ջրածնական կապ։ Ջուրը լավ լուծիչ է՝ բևեռայնության շնորհիվ։ Թթվածնի հիբրիդացումը sp3։Ջուրը ծածկում է Երկրի մակերևույթի 2/3-ը և կենսականորեն անհրաժեշտ է կյանքի բոլոր ձևերի համար։ Երկիր մոլորակի ջրի 96.5%-ը պատկանում է օվկիանոսներին։ Երկրի ջրի միայն 2.5%-ն է քաղցրահամ, որի 98.8%-ը սառույցներ և գրունտային ջրեր են։ Ամբողջ քաղցրահամ ջրերի 0.3%-ից պակաս մասը գտնվում է գետերում, լճերում և մթնոլորտում, իսկ ավելի քիչ՝ 0,003 % քանակությունը գտնվում է կենդանի օրգանիզմներում։

Թթվածին

Ընդհանուր բնութագրումը կամ անձնագիրը

Դիրքը պարբերական համակարգում կարգաթիվ 8) 2 պարբերություն:Թթվածինը ունի երեք իզոտոպ:Իզոտոպ են կոչվում նույն ատոմի տարատեսակը,որոնք ունեն նույն միջուկի լիցքը բայց տարբեր,հարաբերական ատոմային զանգվածներ են,այսինքն տարբեր նետրյոների թիվ:

Թթվածնի օքսիդացման աստիճանը

Թթվածինը բնության մեջ հանդիպում է երկու նյութերի ձևով:Այս երևույթը կոչվում է Ալոտրոպիա իսկ նյութերը կոչվում են ալոտրոպիկ տարաձևություն:Թթվածինը ամենատարածված տարն է բնության մեջ:

Ստացում

Բնության մեջ թթվածնի ահռելի ծախսը լրացնում է ֆոտոսինթեզի ռեակցիան, որը ընթանում է լույսի և քլորոֆիլի պայմաններում.

Կիրառություն

Բազմազան են թթվածնի կիրառման բնագավառները. տեխնիկայում գործընթացների գրեթե 80 %-ն այս նյութի կիրառման վրա է հիմնված։

Մետաղների արտադրություն.

Դոմենային վառարանում թուջի ստացման գործընթացն արագացնելու նպատակով հաճախ թթվածնով հարստացված օդ է կիրառվում։ Մաքուր թթվածնում այրումն ընթանում է մոտ հինգ անգամ արագ, քան օդում։ Մեծ քանակությամբ թթվածին է օգտագործվում նաև պողպատահալման գործընթացում։