среда, 17 мая 2017 г.

Հրազդան գետ

Գետի անվանումն առաջին անգամ հանդիպում է հին հայկական հեղինակների՝ մասնավորապես Սեբեոսի (Հուրազդան տեսքով) և Մովսես Խորենացու մոտ (ավելի հին, Հրազդան:Ունի 141 կմ երկարություն։ Ավազանի մակերեսը 2650 կմ2 է (առանց Սևանա լճի)։ Սկիզբ է առնում Սևանա լճից, հոսում հարավ-արևմտյան ընդհանուր ուղղությամբ, անցնում Գեղարքունիքի, Կոտայքի մարզերով, Երևան քաղաքով, Արարատի մարզով ու թափվում Արաքսը։Վերին հոսանքում մոտ 20 կմ հոսում է դեպի արևմուտք՝ այդ ընթացքում առաջացնելով գալարներ, միջին հոսանքում անցնում է նեղ ու խոր (120-150 մ) կիրճով, ստորին հոսանքում ուղղվում է դեպի հարավ-արևելք, դուրս գալիս Արարատյան դաշտ, դառնում հանդարտահոս ու ծովի մակարդակից 820 մ բարձրության վրա լցվում Արաքսը։Գետի ընդհանուր անկումը կազմում է 1100 մ։ Բնական պայմաններում Հրազդանի սնումը 62.5%-ով ստորերկրյա է, հորդացումը՝ գարնանային, վարարումները՝ ամռանն ու աշնանը։ Ջրի տարեկան միջին ծախսը 22.6 մ³/վրկ է, առավելագույնը՝ 138 մ³/վրկ, նվազագույնը՝ 9 մ³/վրկ, տարեկան հոսքը 712 միլիոն մ³։Հրազդանի վրա կառուցվել են Սևանի, Աթարբեկյան, Գյումուշի, Արզնիի, Քանաքեռի, Երևանի ՀԷԿ-երը, մի շարք ջրանցքներ, Երևանյան լիճը։Սևան-Հրազդան կասկադի կառուցումից (1962 թ.) հետո (լճի ջրի դարավոր պաշարների օգտագործման հաշվին) գետի տարեկան միջին ծախսն ակունքում կազմել է 44,5 մ3/վ, սակայն Սևանա լճի մակարդակի իջեցումը կանխելու նպատակով այն պակասեցվել է:

Սևանա լիճ

Սևանա լիճ, ջրային ավազան Հայաստանի տարածքում։ Գտնվում է Գեղարքունիքի մարզում` ծովի մակարդակից մոտ 1900 մետր բարձրության վրա։ Այն աշխարհի՝ քաղցրահամ ջուր ունեցող 2-րդ բարձրադիր լիճն է` Հարավային Ամերիկայի Տիտիկակա լճից հետո։ Հնում հայտնի է եղել Գեղամա ծով, Գեղարքունյաց ծով կամ Լիխնիտիս անուններով։Երկարությունը 70 կմ է, առավելագույն լայնությունը՝ 55 կմ։ Հայելու մակերեսը կազմում է 1260 կմ2, որով ամենախոշորն է Հարավային Կովկասի տարածքում։ Միջին խորությունը 26.8 մ է, ամենախոր վայրը՝ 83 մ (Փոքր Սևան)։ Ջրի ծավալը 32,92 մլրդ մ3 է։ Սևանա լիճը Շորժայի ստորջրյա թմբով բաժանվում է 2 մասի՝ Մեծ Սևանի (37.7 մ միջին խորություն) և Փոքր Սևանի (50.9մ)։Սևանա լիճը Հայկական բարձրավանդակի՝ մեծությամբ երրորդ լիճն է՝ Վանա լճից և Ուրմիոյից հետո։ Ի տարբերություն այդ երկուսի՝ բաց լիճ է և ունի քաղցրահամ ջուր։ Լիճ են թափվում 28 մեծ ու փոքր գետակներ՝ Արգիճի, Մասրիկ, Գավառագետ, Կարճաղբյուր, Վարդենիս, Ձկնագետ, սակայն սկիզբ է առնում միայն մեկը՝ Հրազդանը։ Վերջինիս շնորհիվ ջրերի տարեկան արտահոսքը կազմում է 0.7 կմ3։Լճի ծագումնաբանական վարկածներից մեկի համաձայն՝ այն առաջացել է չորրորդական ժամանակաշրջանում։ Այն գոյացել է հրաբխային գործունեության հետևանքով՝ միջլեռնային տեկտոնական իջվածքում սառցադաշտային և ձնհալոցքային ջրեր լցվելու արդյունքում։ Չորս կողմում առանձնակի շրջապատում են Արեգունու, Սևանի, Վարդենիսի, Գեղամա լեռները։Սևանա լճի ջրերը Հրազդան գետի միջոցով ոռոգում են Արարատյան դաշտը։ Հրազդան գետի վրա կառուցված 6 էլեկտրակայանները ձևավորում են հանրապետության ամենամեծ՝ Սևան-Հրազդան կասկադը։ Խորհրդային իշխանության տարիներին լճի մակարդակը զգալիորեն իջել է, ինչի հետևանքով տարածաշրջանում առաջացել է էկոլոգիական խնդիր։ 1978 թվականին ստեղծվում է Սևան ազգային պարկը։ Ջրի մակարդակը վերականգնելու համար կառուցվել է Արփա-Սևան (48.3 կմ, 1963-81 թվականներ), ապա՝ Որոտան-Արփա ջրատարները (21,6 կմ, 2004 թվական)։

Վահան Տերյան

Ծնվել է Ախալքալաքի Գանձա գյուղում՝ հոգևորականի ընտանիքում։ 1897 թվականին Տերյանը մեկնում է Թիֆլիս, ուր սովորում էին այդ ժամանակ իր ավագ եղբայրները։ Եղբայրների մոտ ապագա բանաստեղծը սովորում է ռուսերեն ու պատրաստվում ընդունվելու Մոսկվայի Լազարյան ճեմարան։ 1899 թվականին Տերյանը ընդունվում է Լազարյան ճեմարան, ուր ծանոթանում է Ալեքսանդր Մյասնիկյանի, Պողոս Մակինցյանի, Ցոլակ Խանզադյանի և այլ՝ ապագայում հայտնի դարձած անձնավորությունների հետ։ Ավարտում է Լազարյան ճեմարանը 1906 թվականին, այնուհետև ընդունվում Մոսկվայի պետական համալսարան, որից կարճ ժամանակ հետո ձերբակալվում է հեղափոխական գործունեության համար ու նետվում Մոսկվայի Բուտիրկա բանտը։1908 թվականին Թիֆլիսում լույս է տեսնում Տերյանի ստեղծագործությունների «Մթնշաղի անուրջներ» ժողովածուն, որը շատ ջերմ է ընդունվում՝ թե՛ ընթերցողների, և թե՛ քննադատների կողմից։ 1915 թվականին «Մշակ» թերթում հրատարակվում է բանաստեղծի հայրենասիրական բանաստեղծությունների «Երկիր Նաիրի» շարքը։

вторник, 16 мая 2017 г.

Կուր գետ

Կուր գետ

 Սկիզբ առնելով Կարմիր Փորակ լեռնաշղթայի հյուսիսային ստորոտներում (Կարսի մարզի Արդահանի շրջանի Գյոլեի տեղամասում, ներկայումս՝ Թուրքիայում), Կուրը հոսում է դեպի Վրաստան՝ հասնելով Ադրբեջան, որտեղ այն միանում է Արաքսին և թափվում Կասպից ծով։ Կուր գետի երկարությունը 1515 կմ է։ Կուր անվան ստուգաբանությունը Սալմաստի հայերեն բարբառի տարբերակում «կուռ»՝«ջրի ավազան» է նշանակում։

Տիգրիս

Տիգրիս

Տիգրիս
Արևմտյան Տիգրիսի կարևոր վտակներն են՝ Ամբար, Քաղիրդ (Բաթման)՝ Սասուն գետ վտակով, Արզան, Բաղեշ (Բիթլիս)։Արևելյան Տիգրիսը սկիզբ է առնում Հայկական Տավրոս և Կորդվաց լեռների կազմած անկյունից և գրեթե միշտ հոսում դեպի արևմուտք՝ մինչև Սղերդ քաղաքից հարավ-արևմուտք, որտեղ միանում է Արևմտյան Տիգրիսին։

Պարսից ծոց

Պարսից ծոց են թափվում երկու՝ Տիգրիս և Եփրատ գետերից առաջացած խոշոր գետը Շատ-Էլ-Արաբ անվանմամբ։Պարսից ծոցի շրջանը աշխարհաքաղաքական տեսանկյունից չափազանց կարևոր է իր նավթի հարուստ պաշարներով։ Հենց այդ հարուստ պաշարների համար ստացավ Պատերազմ ծոցում 1991 անվանումը, չնայած որ հիմնական կոնֆլիկտը տեղի է ունեցել ցամաքի վրա։

Կասպից ծով
Մեծության պատճառով նրան հաճախ ծով են անվանում։ Նրա տարածությունը 371,000 կմ² է, առավելագույն խորությունը՝ 1025 մ։ Կասպից լճին սահմանակից են հինգ երկրներ՝ Ադրբեջանը, Թուրքմենստանը, Իրանը, Ռուսաստանը և Ղազախստանը։

Արաքս

Արաքսը իր ծայր վերին հոսանքի շրջանում հոսում է գահավիժումներով և աղմկալից։ Նա շատ ավելի արագահոս է դառնում, երբ կտրում է Հայկական Պար լեռնաշղթան ու մտնում Բասենի դաշտը։ Այստեղ նրան է միանում Մուրց (Հասան-կալա) գետը, որից հետո նա անցնում է Կաղզվանի անձուկ ձորերով և, նոր վտակներ ընդունելով, աստիճանաբար հորդանում է ու դառնում է ջրառատ գետ, որը մեծ աղմուկով մտնում է Արարատյան դաշտ։ Այստեղ Արաքսը հոսում է դանդաղ, սակայն Նախիջևանի մոտ անցնում է զառիվեր, տեղ-տեղ ոլորապտույտ ափերով։ Այստեղ նրա ձախակողմյան ափը սկսում է նկատելիորեն բարձրանալ՝ աստիճանաբար դեպի նրա հունն իջնող լեռնաբլուրների շնորհիվ։

четверг, 11 мая 2017 г.

Վիլյամ Սարոյան

Վիլյամ Սարոյանը ծնվել է օգոստոսի 31-ին 1908 թվականին:Ծնվել է Ֆրեզնոյում (ԱՄՆ, Կալիֆորնիա), Բիթլիսից գաղթած հայ ընտանիքում։ Գրողի ձևավորման մեջ մեծ դեր է խաղացել ինքնակրթությունը, ամերիկյան ու համաշխարհային գրականության ընթերցումը, հարազատ ժողովրդի հոգևոր մշակույթի, ավանդույթների, պատմության տարրերի ժառանգումը, հայկական շրջապատի ազգային ինքնատիպությունը։Առաջին անգամ իր ստեղծագործությունը տպագրել է 1933 թվականին, Բոստոնի «Հայրենիք» շաբաթաթերթում՝ Սիրակ Գորյան ստորագրությամբ։ Լայն ճանաչում է ձեռք բերել «Խիզախ պատանին թռչող ճոճաձողի վրա և այլ պատմվածքներ» (1934) առաջին գրքով, որի առթիվ ամերիկյան քննադատ Բ. Ռասկոն գրել է. «Ի՞նչն է հատկանաշական Սարոյանի համար որպես գրողի։ Սարոյանը բուռն է, պոռթկուն և խելացի, նա թախծոտ է, քնքուշ ու մարդկային, նա միամիտ է ձևանում, սակայն բնավ միամիտ չէ...: Նա ատում է դաժանությունն իր բոլոր դրսևորումներով, նա հարգում է մարդկային արժանապատվությունն ու հպարտությունը»։ 1939 թվականին Վիլյամ Սարոյանը վեց օրվա ընթացքում գրում է «Քո կյանքի ժամերը»: 

вторник, 9 мая 2017 г.

Տիեզերքի կառուցվածքը և էվոլուցիան

Տիեզերքի կառուցվածքը և էվոլուցիան

Տիեզերքը մեզ շրջապատող անսահման և հավերժական նյութական աշխարհն է, Երկրից մինչև տիեզերական տարածության ամենահեռուներում ֆիզիկապես գոյություն ունեցող ամեն ինչը: Տիեզերքն ընդգրկում է անթիվ բազմությամբ գալակտիկաներ: Մեզ տեսանելի ամենահեռավոր գալակտիկաներն այնքան հեռու են մեզանից, որ դրանցից եկող լույսը մեզ է հասնում միլիարդավոր տարիների ընթացքում:Մեզանից շատ առաջ մարդիկ կարծում էին, թե Երկիրը Տիեզերքի կենտրոնն է: Այժմ մենք գիտենք, որ չնայած Երկիրը բացառիկ կարևորություն ունի մեզ համար, բայց այն Արեգակի շուրջը պտտվող ընդամենը մի փոքրիկ մոլորակ է, իսկ Արեգակը՝ ընդամենը մեր Գալակտիկայի միլիոնավոր սովորական աստղերից մեկը:Աստղերն ինքնալուսարձակող, ջրածնի ու հելիումի գազային վիթխարի գնդեր են, որոնց կենտրոնում ջերմաստիճանը հասնում է միլիոնավոր, իսկ մակերևույթին՝ հազարավոր աստիճանների: Բացի Երկրից, Արեգակի շուրջը պտտվում են ևս 9 մեծ մոլորակներ (Մերկուրի, Վեներա, Մարս, Յուպիտեր, Սատուռն, Ուրան, Նեպտուն, Պլուտոն և 10-րդ) ու հազարավոր փոքր մարմիններ՝ աստղակերպներ ու գիսավորներ: 

вторник, 25 апреля 2017 г.

London

London  is the capital and most populous city of England and the United Kingdom. Standing on the River Thames in the south east of the island of Great Britain, London has been a major settlement for two millennia. It was founded by the Romans, who named it Londinium.London's ancient core, the City of London, largely retains its 1.12-square-mile (2.9 km2) medieval boundaries. Since at least the 19th century, "London" has also referred to the metropolis around this core.

Washington

Washington  is a state in the Pacific Northwest region of the United States located north of Oregon, west of Idaho, and south of the Canadian province of British Columbia on the coast of the Pacific Ocean. Named after George Washington, the first President of the United States, the state was made out of the western part of the Washington Territory, which had been ceded by Britain in 1846 in accordance with the Oregon Treaty in the settlement of the Oregon boundary dispute. It was admitted to the Union as the 42nd state in 1889. Olympia is the state capital. Washington is sometimes referred to as Washington State or the State of Washington to distinguish it from Washington, the capital of the U.S., which is often shortened to Washington.White house is in Washington.The White House is the official residence and principal workplace of the President of the United States.

My native town


My native town is Erevan.Erevan nickname is Pink city.Erevan is the capital of Armenia.The principal symbol of Yerevan is Mount Ararat, which is visible from any area in the capital.The city of Yerevan is member of many international organizations: the International Assembly of CIS Countries' Capitals.In Erevan there are many educations.For example Tumo center for creative technologies.And I like my town i like Erevan.The Yerevan Metro named after Karen Demirchyan.Armenian beverages, especially Armenian cognac and beer, have a worldwide fame. The location of the city on the shores of Hrazdan river has enabled the production of hydroelectricity.Many of the historic monuments of Yerevan has been destroyed either during foreign invasions or as a result of the devastating earthquake.In Erevan there are the lovers park the Swan Lake.The National assembly of Armenia on Baghramyan Avenue.

вторник, 18 апреля 2017 г.

Սիրտ թոքային վերակենդանացում

Սիրտ թոքային վերակենդանացում

Սիրտ թոքային վերակենդանացում Գիտեմ կողքի շուռ տալ անգիտակից տուժածին, գիտեմ չափել պուլսը պարանոցի և դաստակի վրա, ստուգել շնչառության առկայությունը, արհեստական շնչառություն և սրտի արտաքին մերսման տեխնիկան:

Արյունահոսություններ


Արյունահոսություններ

Տարբերում եմ արյունահոսությունների տեսակները՝ մազանոթային, երակային, զարկերակային, Գիտեմ արյունահոսությունը դադարեցնելու ձևերը. Սեղմում արյունահոսող անոթի վրա Ճնշող վիրակապ Արյունահոսող վերջույթ բարձրացնել սրտից վերև:

Առաջին օգնությունը

ԱՌԱՋԻՆ ՕԳՆՈՒԹՅՈՒՆԸ

Դադարեցրեք արյունահոսությունը և նվազեցրեք այտուցն ու ցավը։ Դրա համար՝
Բարձրացրեք վնասված մասը։
Սահմանափակեք վնասված մասի շարժումները։
Սառեցրեք վնասված մասը։ Վնասվածքը ստանալու պահից սկսած 24-48 ժամվա ընթացքում սառեցրեք վնասված մասը՝ դնելով սառը թրջոցներ կամսառցապարկե։ Մաշկի և սառցապարկի միջև միշտ դրեք որևէ սրբիչ կամգործվածքի կտոր;
Ահազանգեք շտապ օգնություն կամ անհապաղ դիմեք բժշկական օգնությանեթե տուժածն ուժեղ ցավ է զգումչի կարողանում շարժել վնասված մասը կամ երբ ենթադրում եքոր վնասածք առաջացնող պատճառը բավական լուրջ է։

Մի խաբվեք փակ վնասվածքների արտաքին տեսքով՝ դրանք որպես հասարակ կապտուկ ընդունելովքանի որ հնարավոր է ներքին օրգանների կամ խորանիստ խոշոր արյունատար անոթների վնասում։

понедельник, 20 февраля 2017 г.

Եռօրյա ճամփորդություն դեպի Ջերմուկ


Նոր եմ վերադարձել եռօրյա ճամփորդությունից դեպի Ջերմուկ: Ես այդքան էլ սիրահար չէի ճամփորդությունների,ճամբարների ու երևի ընկերներիցս միակն էի,որ միշտ խուսափում էի որևէ ճամբարի մասնակցել։ Բայց հիմա, երբ պետք է պատմեմ այս ճամփորդությունից,արդեն անհամբեր սպասում եմ հաջորդին։ Ջերմուկում ամեն ինչ շատ լավ անցավ:Առաջին օրը մենք գնացինք Ջերմուկի մայր գործարան,որտեղ մենք շատ մանրամասներ իմացանք ջերմուկի արտադրությունից։ Տեսանք հոսքագծերը,որտեղ շշալցվում էր, ապա արկղի մեջ տեղափոխվում մեր խանութներում վաճառվող ջերմուկ հանքային ջուրը։ Նաև իմացանք որ Ջերմուկի գործարանում աշխատում է 120 աշխատակից:Դա իմ կարծիքով շատ կարևոր է,որ այդ փոքր քաղաքում կա գործարան,որն աշխատատեղ է ջերմուկցիների համար։ Օրը եզրափակեցինք սահնակ քշելով և զբոսանքով:Հաջորդ օրը մենք գնացինք ճոպանուղի։Օդային այս փոխադրամիջոցի երկարությունը 1 կմ է, դրա վերջին կետից շատ լավ տեսանելի է առողջարանային քաղաքը: Ճոպանուղին գտնվում է Ջերմուկ քաղաքի սկզբնամասում, ունի 2 դահուկուղի։Ներքևի և վերևի հենասյուների միջև եղած բարձրության տարբերությունը 400 մ է։ Ամենաբարձր կետը գտնվում է 2480 մ բարձրության վրա։Ճոպանուղուց հետո մեզ սպասվում էր քայլարշավ ձնառատ ճանապարհով դեպի Ջերմուկի ջրվեժ: Գնում էինք,գնում տեղ չէինք հասնում։ Երբ հասանք,տեսանք սառցեպատ քարեր, ջրվեժը սառած էր։Երեկոյան արդեն մենք մասնակցեցինք winter cold երիտասարդական փարթիին։ Ձնեմարդուկ 2017 փառատոնի մասնակիցները հավաքվել էին կրակի շուրջ,պարում էին ու երգում։ Մենք էլ ընկեր Սաշայի հետ «Խամ-խամա» սովորեցրեցինք մասնակիցներին։Մի խոսքով այս ճամփորդությունը ինձ շատ դուր եկավ և անցավ շատ հետաքրքիր:



вторник, 14 февраля 2017 г.

History of money

History of money

The history of money concerns the development of means of carrying out transactions involving a medium of exchange. Money is any clearly identifiable object of value that is generally accepted as payment for goods and services and repayment of debts within a market or which is legal tender within a country. Politics Book  (c.350 B.C.) the Greek philosopher Aristotle contemplated on the nature of money. He considered that every object has two uses, the first being the original purpose for which the object was designed, and the second possibility is to conceive of the object as an item to sell or barter.In 1742 drawing of shells of the money cowry, Cypraea moneta.

воскресенье, 5 февраля 2017 г.

Հունվարյան Հաշվետվություն

Հունվարյան հաշվետվություն

Ես մասնակցել եմ հունվարյան ճամբարին,որը ինձ համար անցել է շատ հետաքրքիր:Ես մասնակցել եմ տարբեր նախագծերի և կլոր սեղանների:Մի անգամ երբ ես մասնակցում էի կլոր սեղանի հիմնական դպրոցում այնտեղ հյուր էր եկել հեռուստալրագրող Արտակ Խուլյանը:Արտակը կազմակերպեց մրցույթ,որտեղ հաղթողները միայն երեք հոգի պիտի լինեին:Երեքից մեկը ես էի հաղթեցի նաև ես և ստացա մրցանակ:Մրցանակը գիրք էր,որը ես շատ հավանեցի:Մի խոսքով հունվարյան ճամբարը անցավ հետաքրքիր և բովանդակալից: